Ordlista er eit utval av tinndølord. Mange av orda er framleis i bruk av den eldre garde i Tinn, medan andre som vart brukte i samband med arbeidsrutiner og redskap spesielt innan landbruket, er lite relevante i dag. Som alltid når det gjeld å skrive ned tinndølord på papir, vil valet ein gjer bli gjenstand for diskusjon om skrivemåte - ikkje minst pga. lokale variasjonar mellom dei ulike sokna.
I arbeidet med denne ordlista har arbeida til Svein Gollo, Olav Urdal og Olav Klonteig vore til stor hjelp. Nemnast må også Olai Skulerud som gjennom fleire periodar frå byrjinga av 1900-talet til han døydde i 1963, forska på tinnmålet og gav ut tre bøker om emnet. Han hadde fleire manus klar til utgjeving bl.a. ei ordliste. Skriftene hans ligg i språksamlingane på Universitetet i Oslo (blir etter vedtak i 2016 flutt til Universitetet i Bergen). Tinnmålet skal vera den mest utforska dialekten i landet takka vere Olai Skulerud.
I tinnmålet blir lyden ò jamt nytta. Det er den lyden ein finn i t.d. hòkken, ein mellomting mellom o og ø. Elles blir stor L nytta i ord som på standardnorsk blir skrivne med rd og uttalt med tjukk l – t.d. gard – gaL på dialekten vår.
Forkortingar nytta i ordlista:
adj. – adjektiv
adv. – adverb
f. – hokjønnsord (femininum)
n. – inkjekjønnsord (nøytrum)
m. – hankjønnsord (maskulinum)
prep. – preposisjon
pron. – pronomen
pl. – fleirtal (pluralis)
v. – verb
s.o. – sjå også
d.s.s. – det same som
Du kan laste ned ein pdf av ordlista her.
Litteraturliste
Dybdal, Ragnar (1982). Tinn-målet - nye utviklingsdrag i gamalt mål. I: Årbok for Telemark. S. 22-35
Gollo, Svein (1997). Gamle ord i Tinn-målet. Tinn Austbygd: [s.n.]. 34 bl.
Klonteig, Olav (2009). Tinnmålet. Porsgrunn: Norgesforl. 76 s.
Klonteig, Olav (2000). Fjellbygder i attersyn : frå det gamle Tinn i Telemark. – Porsgrunn: Forlaget Grenland. 240 s.
Norsk ordbok. (1966-2016). Oslo: Samlaget. 12 bind
Nynorskordboka: definisjons- og rettskrivingsordbok (2006). Oslo: Samlaget. 1478 s.
Urdal, Olav (1976). Dialektord frå Hovin i Telemark. [Hovin: Eget]. 34 s.
Skulerud, Olai (1913). Ein bundel nye norske ord og ordformer. I: Festskrift til professor Alf Torp. S. 154-180
Nes, Oddvar (1994). Ei ordsamling frå Tinn i Telemark. [Bergen: UiB, Nordisk Institutt]. Helsing til Lars Vassenden på 70-årsdagen. 141-150. Om major Severin Fermann og ei liste med tinndølord nedskrive på midten av 1700-talet.
Storm, Johan (1920). Tinnsmaalet. Kristiania: Dybwad. Ordlister over lyd- og formlæren i norske bygdemaal / udgivne ved Olai Skulerud s. 1-22
Aasen, Ivar (1997). Maalsamlingar 1855-1861. Bergen: Bokreidingslaget. Ordsamlingsturen til Tinn i juni 1855 blir handsama på s. 1-43 inkl. ordliste med ord også frå andre områder.
agaLe, adv. – av garde
aLe, v. – hyppe (i potetåkeren)
alen, f. – lengdeeining (62,4 cm)
ambar, m. – trekar
amstre, v. – irettesetje, mase på
anløygd, adj. – lattermild
ansles, adv. – annleis
antras, v. – kivast, kjegle
anvòku, adj. – medvitslaus
armoslone, f. – kjensle av trøyttleik
attgløyme, f. – ugift, eldre kvinne
attkeik, adj. – bøygd bakover
attre (se), v. – trekkje seg frå avtale
attreku, f. – vind kasta mellom dalsidene
aule, adj. – audsleg, trist
aumle, adj – ufin
aur, m. – mager og steinfull jord
avætele, adj. – storskrytande
bagle, v. – streve med, fomle
baggele, adj. – plundrute, vanskeleg å få til
bakmeis, m. – vidjekorg til å ha på ryggen
bakstdeie, f. – ei som bakar
baksølt, adj. – med lite sol
bal, n. – mas, strev
barme (se), v. – klage over
basstògu, f. – lite turkehus for korn, i seinare tid brukt til å røykje kjøt og fisk
bastebjølle el. bastekòlle f. – ringle (leike laga av bastestrimlar)
bastyre, v. – halde leven
bauke, v. – truge seg fram, t.d. om båt i motvind
beinke, f. – hjelp, velgjerning
beit, m. – knipe
beite, f. – stund, bel
berkje, v. – ta borken av
berrleist, adj. – utan ski og stavar i snøen
beru, f. beru, f. – binne
bessne, v. – bli betre
bie–tol, adj. – tålmodig
bikse, v. – slå, banke
birhane, m. – vasskran
birin, adj. – byrg, keik, stolt
bisk, m. – morgonmat
bisne, v. – fundere
bjønneværju, f. – stokk med innlagt kniv til å verge seg mot bjørn
blakre, v. – skake, riste
bledre, v. – fjase, tullprate
blekkje, f. – stort lauv eller reiskap som liknar (t.d. til å vende lefsa med)
blinding, m. – insekt, noko mindre enn klegg
blòku, f – flik, lapp
blæme, f. – blemme
blæng, m. – sterk syrna mjølk
bløyje, v. – kløyve med bløyg
bløå, v. – velje, plukke ut
blåkå, v. – blafre
bòku, f. – fleskeside
bòs, s. – sengehalm
bòsule, adj. – uroleg
brok, f. – bukse
bronbukk, m. – ver eller geitebukk i brunst
bròt, adj – høystade
bròte, m. – søppel, rask
brugde, f. – ryggstø, stolrygg
bråne, v. – smelte
bue, v. – fise
bug, m. – bøyg på tre el grein, emne til sledemeia o.a.
buhågå, v. – reise heim frå staulen
bukå, v. – grave i jorda, bøyge seg
bule, adj. – ureinsleg
buve, m. – ulv
buvill, adj. – på villspor
byL, f. – bør, tyngsle
byle, f. – lite lagerrom (t.d.til mjøl)
bæmle, v. – drikke fort og mykje
bærtasse, m. – grasbjørn (et ikkje kjøt)
bøkår, m. – ver, saubukk
bøljå, v. – raute kraftig
bønje, f. – stor, tjukkfallen kyr
båle, v. – streve, slite
bålele, adj. – strevsamt
bånejøle, f. – barnevakt
daglaus, adj. – som tida er ute for (t.d. svangerskap)
dalkele, adj. – lite fin(t)
danan, pron. – den (der) hokjønn, hankjønn
dauvle, adj. – keisamt, langdrugt
dasan, pron. – dei (der)
datan, pron. – det (der) inkjekjønn
de, pron. – deg
dikkan, pron. – dykk (dere)
dikkans, pron. – dykkar (deres)
dipil, m. – vasspytt
dòguL, m. – mat midt på dagen, lunsj
dombe, f. – støv
dòven, adj. – lat, svevnug
dròg, n. – drag, (t. d. etter hesten)
dromlute, adj. – flekkute
dryftetròg, n. –traug med sil (for å reinske korn)
drågås, v. – slåst, måle krefter
dussemang, adj. – nedfor, lei seg
dynn, f. – dør (dynne, dynna, dynnan)
dyttele, adj. – stad med lite utsikt og sol
dæ, pron. – det
dænæn, pron. – denne (her) ho- og hankjønn
dæsæn, pron. - desse (her)
dætæn, pron. – dette (her) inkjekjønn
dønje, f. – søppelplass
dågås, v. – lysne (om morgonen)
dåmle, adj. – forseggjort, fin
einbending, m. – einebarn
einbølt, adj. – om gard som ligg for seg sjølv
einmæle, n. – avsides stad
einstape, m. – bregne
eintråle, adj. –einsformig
eise, f. – open ildstad
eismal, adv. – aleine
eitil, m. – kjertel i kjøt el flesk
elevæ, n. – bygever
ellgåmål, adj. – svært gamal (s.o. hònngåmål)
elling, m. – kvalme, surt oppstøyt
esle, v. – tiltenkje
etterakst, m. – finraking (etter høykøyring)
ettesitin, adj. – pågåande, vil ha tak i noko
evle, v. – makte, greie
fabro, m. – onkel (bror til far)
faLe, m. – snerk (på oppkoka mjølk ved avkjøling)
farabel, m. – rykte
fasyste, f. – tante (syster til far)
fausk, m. – rote trevyrke
fe, prep. - for
fele, v. – mangle
feri, prep. – føre, framfor
fetròug, adj. – tiltakslaus
fijin, adj. – kry, oppspelt
fissle, v. – sladre
fiti, s. – hudsko (fl.t.)
fivilròkk, m. – myrull
fjasle, v. – lunte, gå smått
fjask, m. – narr, tøysekopp
fjegg, m. – kjærast
fli, v. – gje, sende
flikre, v. – kjæle med, kose med
flikremonan – kveitebrødsdagane
flipe, f. – fløyte
flògu, f. – flue
flògvit, n. – ein som har mange gode idear, mange ballar i lufta
flondrin, adj. – klønute, fomlute
flor, m. – renna bak kyrne i fjøset
flòt, n. – feitt
flott, f. – slette (på fjellet
fluge, v. – springe
fløyt, m. – del, stykke (av åker og eng)
flåkre, v. – småslåss
fòllaug, n. – føderåd, kost og losji i levetid
forøvin, adj. – sjenert
forvønin, adj. – fordringsfull
fòtukòlle, f. – surrehovud (kvinne)
fòtule, adj. – klossut, senil
framslenje, f. – tenåringsjente
framsloppin, adj. – blitt vaksin, er blitt konfirmert
framtøk, adj. – tiltaksam, dugande
froms, f. – kyr (etter fyrste kalven)
fròstall, adj. – ha lett for å fryse
fræk, adj. – stram, sterk (om lukt)
fræmmin, adj. – framand
fuggele, adj. – innpakka i klede
fyje, n. – kjærastpar
fysin, adj. – ivrig, lysten
fysstones, adv. – i byrjinga
fæssel, n. – bandasje, plaster
fæLefus, adv. – hug til å reise
fønå, m. – sau, småfe
fønåfall, n. – saueslakt
fåtå, v. – gripe, ta tak
fåvitug, adj. –sinnsjuk
gag, adj. – bakoverbøygd
gampele, adj. – stor, tung
gande, m. – lang, tunn person
gastele, adj. – bråkute, brautete
gaume, v. – merke, bli merksam på
gauve, m. – rik person
glamse, v. – vera uvyrden, rote det til
glime, v. – glitre av sterkt solskin
glomsk, adj. – stygg, skummel
glòp, n. – opning, hol
glyjjele, adj. – skummelt, fælt
glytte, v. – sjå, kikke, kaste blikk på
glæ, adj. – tunn (om suppe, o.a.)
gløyp, m. – sup
glå, v. – gå ned (om sola)
glåmele, adj. – med store augu
glår, m. – klaring (i uttrykket på glåren – sikt langt fram)
glåtå, v. – sjå bort
gnæse, adj. – kaldt
gofa, m. – bestefar
gofjòtt, m. – dumsnill person
gòggel, f. – grågås
gòggelreip, f. gåsetrekk (i plogform)
gògn, f. – reiskap, innretning
gomo el. gome, f. – bestemor
gomlaus, adj. – gløymsam
gomrøyte, f – sår i tannkjøtet
gòtu, f. – veg (med gjerde på begge sider)
gradde, f. – potetlompe
griggas, v. – trege etter, ha lyst på
grind, f. – hylle (open)
griug, adj. – tidleg oppe om morgonen
gron, n. – brødmat
grusele, adj. – fælsleg
grutelòg, m. – vatn koka på kaffegrut
grutt, m. – opning
gruvle, v. – tenkje, gruble
gruvsin, adj. – grov i andletet
grylint, adj. – surt og kaldt (om ver)
gryrin, adj. – bister, ikkje på lag
gryvlin, adj. – ujamn, ru
græse, adj. – surt (med kald vind)
gråpå, v. – danne klumpar
gråså, v. – slå gras i utmarka
gulknapp, m. – kvae (på grantre)
gus, m. – kald vind
guve, v. – slappe av
gvandags, adj. – i kvardagen
gvarv, m. – stokk (i tømmerhus)
gvass, adj. – skarp (t.d. kniv og i overført tyding)
gvervil, m. – nyslege gras etter ljåen
gvessing, m. – lettvinn, flink person
gvymå (på), v. – stresse
gvæve, v. – velte, kvelve
gvøtå, v. – lee seg seint framover
gångesperre, f. – stølheit
gåppele, adj. – toskute
gå åt, v. – bli merksam på
hag, adj. – dugande, hendig
haje, m. – hage (pl. hågå)
hallgòt, f. – sludd
haLmjelt, adj. – tung å mjølke
harpensere, v. – fare stygt åt, herje med
hattefòku, f. – klammeri (i uttrykket kåmå i hattefòko med – krangle med)
haus, m. – skalle
hav, n. – håndtak (på bytte, og liknande.)
hefte, v. – bli forsinka
hegne, f. – inngjerding (del av eng)
heljolo, f. – sanseløyse i heljolo – i villska
herjule, adj. – veldig, ofseleg
hespil, m. – garnkveil
hevd, f. – gjødsel, jordforbetring
hinse, v. – bruke tid
hirin, adj. – slapp, døsig
hit, f. – sekk (oftast av sauskinn til mjøl)
hòdde, m. – håndtak (frå eine side av gryta til andre)
hòffe, pron. – kvifor
hòkken, pron. – kven
hòllstein, m. – hjørnestein (under hus)
hòlug, adj. – sterk, uthaldande
homre, v. – kneggje (om hest når han t.d. er svolten)
hòmul, m. – liten rund stein (i åker)
hone, f. – unggeit (om lag eit år gamal)
hònngåmål, adj. – svært gamal (s.o. ellgåmål]
hòrre, pron. – kor
hòrv, f. – harv
hòrvele, adj. – ordentleg, skikkeleg
hòslein, pron. – korleis
hote, v. – slumpe (ved t.d. matlaging)
hòtte, pron. – kva
hòvdejole, f. – hovudpute
hovele, v. – stanse, vente
hòvrell, m. – kuband (av tre)
hugbit, n. – oppstøyt, kvalmeanfall
hurklut, adj. – ujamn og isute
hurule, adj. – surt, kaldt (om ver)
hyfse, v. – danse, hoppe opp og ned
hy el. hydde, v. – lage ljå
hynne, n. – hjørne
hytå, v. – varme opp
hyv, m. – i uttrykket ta hyven – leggje på sprang
hyvre, n. – del av hestesele
hækjin, adj. – grisk
hølning, m. – halvpart
hørjul, m. – flokk (uttr. heile hørjulen)
hørme, v. – etterape, imitere
hålke, f. – isføre
håmar, m. – hammar
håmårsbot, f. – knesbot (på baksida av kneet)
håndhivil, m. – handtak
håndrekkje, f. – gelender
håndtronk, m. – koffert
hånk, f. – handtak (t.d. kopp)
hånkele, adj. – tunn, mager
håpå, v. – rygge, gå baklengs
hårfaren, adj. – nærtakande, bli lett fornærma
håråmynt, adj. – som har hareskar
ies, v. – gidde, orke
ieslaus, adj. – tiltakslaus, giddelaus
ikònn, n. – ekorn
ilkje, m. – fotsole
inan, pron. – einannan, kvarandre
innonde, prep. – innunder
ire, v. angre
iug, adj. – ivrig
ivi, prep. – over
jamsis, prep. – ved sida av
jase, m. – hare (pl. jåså)
jellsau, m. – sau utan lam eit år (jmf. jellkyr)
jemeinskle, adj. – omgjengeleg, grei (om person)
jidde, v. – stå ustøtt, svaie, balansere
jidre, v. – riste, dirre
jisin, adj. – utett, lekk
jisteri, n. – å vera gjest
jonje, m. – bordkniv
jòrule, adj. – masute, uroleg
jòs, f. – perleugle
joske, f. – lysning, lysglimt
jot, adj. – lite fin (om person)
jysele, adj. – voldsomt
jytler, m. – altmoglegmann
jyve, v. – føykje, støve
jæL, f. – måte, vis, skikk
jællaus, adj. – veldig
jæm, m. – lukt
jætoL, n. – ry, gjetord
jømmer, m. – ungsøye
jønn, n. – jern
jønne, adv. – gjerne
jøtå,v. – gjette
jøv, m. – støv
jøyse, v. – sprute, strøyme fram
kaLe, v. – karde, rive ull (til spinning)
kall, m. stort, ofte gamalt tre
kalvedans, m. – pålegg, råmjølkspudding
kan, pron. – oss
kans, pron. – vår, vårt, våre
kardus, m. – tobakk
kasjette, f. – luve
kaun, m. – verk, byll
kave, m. – snor og vind (pl. kåvå)
kjajen, adj. – sliten
kjeik, adj. – stå bakoverbøygd
kjembe, v. – rake
kjink, m. – lett lumbago
kjinge, f. – jerntvinge
kjæse, f. – væske for å få osten til å breste
kjytå, v. – kile
kjøn, adj. – keik, stolt, staseleg
kjåke, v. – mase
kjåkele, adj. – masete
kjåkåbein, n. – kjevebein
kleie, v. – klø
kleis, m. – talemåte med skarring
kleve, m. – lite rom i gamle hus
klobrok, f. – underbukse
klòpp, f. – lita bru
klot, m. – bolle laga av poteter ofte med ein flesk– eller kurvebit i
klæsråte, f. – klesnor
klænning, m. – dress; bordkledning
kløkt, adj. – for lite utvokse (om gras)
klømstre, n. – ulendt, tettvokse terreng
klåfinga, adj. – som fingrar (og jamt øydelegg)
klåtre, f. – hornbeskyttar på kyr
knitule, adj. – knipen, gjerug
knosk, s. – brennevyrke til opptenning
knørtin, adj. – liten, snerten, lett å handtere
knøsjå, v. – smuldre
knòu, f. – deig
kofsesvòll, m. – issvull
kòku, f. – pannekake
kommers, m. – leven og ståhei
konne, v. – kunne
kopele, adj. – med liten utsikt
korr, adj. – taus, stille
kortel, n. – kvarter (om tid)
kòvo, f. – tilstopping, vrange (t.d. få i kòvo, setje fast i halsen, svæje i vrånga)
kraune, v. – klage, syte
krel, m. – mage, buk
kretur, n. – husdyr
krimsjuk, adj. – forkjøla
krinjil, m. – edderkopp
kronglin, adj. – vanskeleg (å ta seg fram i terrenget)
krótu, f. – talgrestar, feittavfall
kruklin, adj. – dårleg til beins
kruslin, adj. – svakhelsa
krylle, v. – gå krokute
krylt, adj. – krokrygga
krysjo, f. – kinkig situasjon
kræsele, adj. – motbydeleg
kråm, n. – daglegvare
kråvå, v. – fryse til is
kulkele, adj. – vrangt
kupe, f. – matkopp til dyr
kvartel, f. – ei fjerdedels tønne
kvellsvæv, m. – løvetann
kvæmpe, adj. – varmt og innestengt
kvie, v. – prøve å unngå
kå, v. – snu høyet med rive
kåmår, m. – utedo
kåpår, m. – kopar
laupe, v. – vera i brunst
lausgom, m. – gebiss
lausmjelt, adj. – lett å mjølke
lefsetøyr, m. – mildver før jul
leikanband, n., – kuband av tre
leisletam, adj. – som er lett å ha i band (om husdyr)
lele, adj. – godt tilrettelagt
lepe, m. – leppe (pl. løpå)
lerk, m. – lite rom i kiste
lesle, adj. – lettvint, greitt
lile, adj. – sympatisk, likandes
lit, m. – farge
livjul, n. – belte
livverhògg, n. – hald (i sida)
lòje, m. – ildflamme (pl. lågå)
lòku, f. – stengsle
lomin, adj. – uopplagt
lomsk, adj. – sint
lossemang, n. – losji
lovere, v. – gå (og undre seg)
love, m. – handflate (i lovin – i handa)
luv, adj. – skamfull
lytå, v. – farge (tøy)
læ, v. – le
lækje, f. – vassrenne av tre, vatnhol
løgle, adj. – komisk
løjin, adj. – lattermild
lø, v. – stable ved
løå, v. – lee, røre på seg
lång–gofa, m. – oldefar
lång–gomo, f. – oldemor
makkesmòg, n. – gang etter makk i treverk
mangletre, n. – fjøl med handtak for å slette tøy
marisup, m. – tår med nysila mjølk
maroder, adj. – sjuk
mat–tiug, adj. – ha god matlyst
mauskre, v. – ete seint og omstendeleg
me, pron. - vi og pron. - meg
mekele, adj. – tunn, mager
metting, m. – gjødselhaug
migre, v. – gjera dårleg arbeid
minnug, adj. – ha godt minne
mjellin, adj. – lett og tørr (om snø)
mjørm, f. – hofte (pl. mjørmi)
mòle, m. – bit, stykke (pl. (sukker)målå)
mòrr, f. – kjøtdeig
mòrule, adj. – uroleg, masute
mobro, m. – onkel (bror til mor)
mosyste, f. – tante (systera til mor)
murå, v. – murre, kleie
mætar, adj. – betre
møljå, v. – smuldre
mångelein, adv. – kanskje, mogleg
mångslonjin, adj. – variert, samansett
måtå te, v. – fordele
måtru, – kanskje, må vite (tilleggsord til liks med: ikkje sant)
nare, m. – sur, vedvarande vindtrekk
nale, adv. – voldsomt, veldig
nauve, v. – vante, mangle
nebbenose, f. – kvinne som vil vera fin på det
neber, m. – nedbør, regn el. snø
nekju, n. – feittlag på innvollar
nikule, adj. – sparsam, gjerug
no, v. – bøye t.d. hesteskosaumen inn til hoven når ein skodde hesten
nòkle, pron. – nokre
noLafe, adj. – nordanfor
nomin, adj. – trøytt
nòttvæL, m. – kveldsmat, nattverd
nudd, m. – småspiker
nupetònn, f. – nypetorn (plante)
nurke, v. – sutre
nifikjin, adj. – nysgjerrig
nykle, n. – garnnøste
nyt, adj. – mjuk, spretten
nyve, v. – det gjer hesten når han er vond
næm, adj. – ha lett for det
nøre, v. – tenne eld
nøreved, m – flis til opptenning
nøyte (se), v. – skunde på, forte seg
nøånok, m. – født i ne (minkande måne)
nåråvind, m. – vind (jmf. nare)
nåsåtøyr, m. – renning av snørr frå nasen
nåvår, m. – (tre)bor
ògløyte, f. – augneløyte, klaring
oke, v. – krabbe, ake seg fram
òkle, f. – ankel (pl. òklo)
òldrug, adj. – tilårskomen
olepinne, m. – trepinne gjennom hol i ora (jarnlykkje)
òlle, f. – oppkome, vassåre
omfårås, v. – gå forbi kvarandre utan å merke det
ompie, v. – legge merke til
omsons, adj. – om kvarandre, uryddig
ondamon, n. – forsprang
onde, prep. – under
ondele, adj. – underleg
ondån, m. – middag
ònnug, adj. – flittig, travel
òrv, n. – ljåskaft
oto, prep. – ut av
òtule, adj. – grisk, havesjuk
ovin, adj. – utett
pajele, v. – dra av garde
pank, m. – proviant, turmat
pingse, v. – erte, plage
pirin, adj. – småirritert
pist, m. – peis
plondre, v. –fumle med noko
plønå, v. – planere, jamne til
plågå, v. – pla, ha for vane
plåsse, v. – pusle med
potte, m. – geitebukk
preine, v. – erte
prette, v. – erte, narre, pirke i
prone, f. – fregne
protte, v. – gje lyd for å stoppe hesten
pypår, n. – pepar
pæte, m. – liten fisk
pølå, v. – plukke
pørtin, adj. – småsint
påk, m. – kjepp, stokk
påtre, v. – skravle, småprate
rabb, m. – skrinn liten høgde
rabbe, v. – prate
rafse, v. – slurve (med arbeid)
rangle, v. – gå, spasere
rante, m. – lite høgdedrag i fjellet
ratt, adj. – straks
rauke, v. – setje opp kornband
re, n. – tilbygg på staulsbuer
reku, f. – spade, skuffe
rekubøle, n. – gard til nedfalls og tilgrodd
rift, f. – etterspørsel
rinje, f. – bytte
ripil, m. – grann staur (av tettvakse tre)
riple, v. – rote til, lage uorden
risbitt, m. – geitebukk, eit år gamal
risgaL, m. – gjerde
risle, f. – småbusk
rispe, f. – skrøne, lystig historie
risnute, m. – utvekst på gamle bjørketre
rivøygd, adj. – med oppsperra auge
ro, f. – krå, hjørne (pl. røa)
ròdde, v. – sladre
ròddekòlle, f. – sladrekjerring
ròlt, adj. – døsig, doven
rondele, adj. – rikeleg
ròlve, v. – vrøvle
rondil, m. – rund treask til småsaker
ronnjule, v. – skambanke
roste, m. – suppe av malt og briskelòg (ved brygging av øl)
rostekjer, n. – bryggekar
rovedrag, n. – haleheng
rukkute, adj. – rynkute
rultin, adj. – stor, brei
rupesekk, m. – ryggsekk
ruple, v. – røre, flytte (saker og ting)
ruve, f. – haug, stabel (t.d. brauruve)
ruvin, adj. – buskute, lurvute
ryjele, adj. – fælt, motbydeleg
ryltin, adj. – ustø, vaklevoren
rynkeluve, f. – hovudplagg (til småbarn)
ryr, adj. – udrug, stuttvarig
rysjekrok, m. – krok til å dra ut høyet frå høystaen
ryte, v. snorke
ræm, n. – skrik, hyl
rænnekniv, m. – reiskap til å skilje fløyte frå mjølk (før separatoren kom i bruk)
rænnemjølk, f. – syrna mjølk
rænnesjei, f. – tilsprang, rennafart
ræpe, f. – søle, gjørme
røkte, v. – rape
rømjå, v. – skrike
rørin, adj. – som pratar usamanhengande
røug, adj. – rask, frisk (også: pratsam)
røytevæ, n. – ustadig ver med dårleg høyturk
røyve, v. – ruske opp (i sengehalm o,l,)
røå, v. – rydde
råkå, v. – rake
råm, adj. – hes, forkjøla
råslag, n. – slakteavfall
råte, f. – tunn trestokk
råtegaL, m. – gjerde (av råter)
samre, adj. – samstundes
san, pron. – d.s.s. dasan, dei (der)
sea, adv. – sidan
ser, adj. – for seg, særskild
sess, m. – sete, plass
sinder, m. – avfall av jern som er arbeidd i smie
sine, v. – slutte å gje mjølk (før kalving)
sirisse, m. – grashoppetype
sjaber, adj. – skral, småsjuk
sjav, m. – mannen i huset, sjaven
sjekre, m. – utkant, hjørne
sjove, f. – kona i huset, sjova
sjavsole, adj. – unødvendig
sjebbin, adj. – småsinna
sjefte, v. – setje skaft på t.d. øks
sjeise, f. – (mat)hug, lyst
sjeltil, n. – lite tilbygg på gamle stover
sjeppe, f. – hulmål (ei sjeppe er om lag 17,5 liter 1/8 tønne)
sjærpekvell, m. – skjærtorsdagskveld, ungdom fór rundt på gardane og held leven
sjerr, adj. – redd (om husdyr)
sjeru, f. – liten ljå til å skjera korn med
sjikke, v. – sende, rekke
sjinnvænje, f. – flaggermus
sjivu, f. – bord (til å feste på vegg når det ikkje er i bruk)
sjot, adj. – rask, svint
sjykju, f. – krypinn, enkel bu av plank
sjylå, v. – tyde, greie å lese
sjynå, v. – springe (om dyr som blir plaga av insekt)
sjypå, v. – fordele over tid, spare
sjyre, v. – støyte frå seg (om vatn)
sjør, n. – surmjølk
sjågå, v. – sjangle, gå ustøtt
sjåsjinn, n. – tunt gjennomsiktig skinn (før glasrutene var i bruk)
sjåsle, adj. – jålete
sjåværskle, adj. – med god utsikt
skabjønn, m. – bjørn som et kjøt
skagg, m. – rest av gras eller høy
skale, adj. – synd, leitt
sjære, m. – saks
skofòt, m. – skotøy
skòkle, f. – drag for plog
skòlkute, adj. – ustadig (om ver),
skònk, f. – lårbein
skòtre, v. – glytte, kikke
skòtu, f. – stengsle (t.d. på ei dør)
skove, f. – skorpe (t.d. i botnen av gryta)
skrepp, n. – kyt, skryt
skreppe, f. – ryggsekk (som regel av lær)
skreppe, v. – falle saman, minke
skrimsle, n. – halvmørke (om kvelden), tusmørke
skrompebjølle, f. – stor bjølle med god lyd
skròlles, v. – synest, sjå ut som
skròv, n. – mageskruv, n. – øvste del av skap
skry, n. – slim ein hostar opp
skulke, v. – oververa bryllup i kyrkja
skurve, f. – sårskorpe
skusle, m. – skyttel (i veving)
skvank, m. – rest (av flytande vare)
skvap, n. – blaut masse, tunn velling
skåkå, v. – riste
skåle, f. – gang, bislag i uthus
slabenk, m. – benk (med lokk) som ein kan sitje på og bruke som seng
sli, adj. – grådig
slinde, v. – ta (noko av) borken av (t.d. vedkubbar for tørking)
slitule, adj. – tungt, slitsomt (om arbeid)
slòk, n. – vassrenne
slomsin, adj. – rotute, vørdlaus (om person)
slongsin, adj. – lite fin
sløype, f. – tømmerveg for hest (stokkar vart lagt på tvers på flatmark og i motbakkar for at lasset skulle gli lettare)
smykå (på), v. – kline på, struke på
smyly, n. – smyle (gras over tregrensa)
smålå, v. – halde leven, leike
snak, adj. – skurkaktig, langfingra
snat, adv. – snart
sneddin, adj. – liten, nett
snele, adj. – lett, handterleg (om reiskap)
snerre, f. – kort, kald periode
snikke, v. – skulde, klage på
snim, adj. – tidleg haustbere (kyr)
snoge, v. – snø
snor, m. - snø
snòrk, m. – glødande trepinne til å tenne pipa med
snòrrlykkje, f. – knute på tråden
snòru, f. – snare
snugg, m. – i uttrykket i snuggen – i farta
snæv, m. – forkjøling (kortvarig)
snåk, m. – orm, snok
snål, adj. – grei, morosam
solein, adv. – slik
sòltin, adj. – svolten
solrøv, m. – ein som sovnar i solveggen
sondle, v. – bli svimrug
sòt, m. – flate (i åsar), Saten er namn fleire stader i Tinn
sottin, m. – ved (rå og tung)
spak, adj. – lite redd, tam (om husdyr)
spele, adj. – ergeleg, sørgjeleg
speltaug, n. – hestebås i stallen
spitu, f. – kile til å setje fast ljåen i orvet
spraute, m. – netting framme på spissleden til å fange opp snøsprut
spreisin, adj. – lettbeint, rørleg
sprons, m. – lokk i øltønne
sprøyte, v. – spreie gras utover når det ligg på bakken til tørk
spytå, v. – smalne, gjere smalare i ein ende
starve, v. – stelle husdyr
staup, n. – lite søkk
staupute, adj. – ujamn, humpute
stebbe, adj. – tjukt, seigt (om brau)
stette, v. – hjelpe, imøtekome
stijil, m. – stige (pl. stigla)
stòpul, m. – jarnbolt
stòrr, m. – type gras som veks i myrar og vatn
strang, m. – grann trestaur
strisk, adj. – nøye, pirkeleg
stubbslede, m. – tømmerslede for hest
stuvin, adj. – tverr, uhøveleg
sty, m. – dansemoro, fest
ståke, v. – drive på
ståpåle, adj. – vrangt, tregt
stårålass,, n. – høylass
ståvå, v. – stave
subbele, adj. – ureinsleg
suvvel, n. – smør, kjøt, flesk (feit mat)
svig, n. – grann stang til å halde høylasset på plass (ofte fleire)
svipu, f. – mjuk kvist
svivar, m. – romegraut
svòlk, m. – kjepp
svòlu, f. – svale
svypå, v. – likne på
svå, v. – miste hår, ull, o.l.
sykkjå, v. – sitje (sit, sat, siti)
syje, f. – sølje
synådrått, m. – krampe (i lår eller legg)
sæling, m. – stakkar
sæn, pron. – d.s.s. dæsæn, desse (her)
søyve, f. – vassfull og blaut stad
såm, adj. – uklar
såmår, m. – sommar
såte, f. – haug med høy
talle, m. – hardpakka gjødsel i saustall
tame, m. – dugleik
tan, pron. – d.s.s. datan, det (der)
tantre, v. – småskjenne
tarvele, adj. – ustelt, ussel
taug, adj. – treg
taug, n. – reip, taum
teist, m. – tømmerslep på vatn
teksle, – reiskap (ved laging av tròg)
tele, m. – frosen bakke
termil, m. – tøyfille
tikse, v. – lokke (på sauer)
tiuflekk, m. – ope felt i snøen
tiug, adj. – alkoholpåvirka, full
tjyru, f. – tjøre, tjære
tole, v. – våge
tomle, v. – tulle
trauig, adj. – lite lysten på, nølande
trev, n. – annan etasje
trispøna, adj. – kyr med tre spener
tròkle, v. – sy
tronkele, adj. – ugreitt, vanskeleg
trote, v. – minke
trutin, adj. – opphovna
træe, n. – innhegning
trøgå, v. – angre
trøysle, adj. – kjedeleg, leitt
trå, v. – lengte (t.d. kyr som vil heim frå staulen)
tukke, v. – flytte (på seg)
turu, f. – rørepinne
turvele, adj. – bustute
tusil, m. – pus
tvagle, v. – vimse, gå i vegen
tvisjylå, v. – sjå dobbelt
tvògu, f. – gryteskrubb laga av gåsefit
tvògule, adj. – alt går på tverke
två, v. – reingjere
tvågå, v. – gå i vegen for ein
tægle, adj. – sosial, lett å omgåast, adj. – sosial, lett å omgåast
tæn, pron. – d.s.s. dætæn, dette (her)
tæpe, v. – røre lett ved
tærle, adj. – tungvint
tæse, f. – enkel lærsko
tøkjele, adj. – flink, nyttig
tøvre, v. – vente, bie
tåmes, v. – dimmast, få dårlegare syn
ufjampele, adj. – stort og uhandterleg
ugoskle, adj. – vemmeleg, utriveleg
uhòrvele, adj. – voldsom
ulile, adj. – usympatisk
ulone, n. – ulag, dårleg stemning
umissan, adj. – unik, umisteleg
umonle, adj. – usympatisk, lite tiltalande
umåkå (se), v. – halde på
umåtele, adv. – veldig
unå, n. – kryp, insekt
unyt, adj. – stiv, støl
unøytele, adj. – ufyseleg
urvin, adj. – uvel, ikkje i form
usjir, adj. – uklar
usjøyte, f. – uvyrden person
usjåle, adj. – ufin
utepass, adj. – vera ille til mote
uveggele, adj. – ulikeleg stort
uvle, m. – handledd
uvyLin, adj. – uforsiktig, dumdristug
uvytå, v. – besvime
uvæl, adj. – ikkje i form
va, n. – grunt og breitt parti i elv
vaggele, adj. – ustø
vakrug, adj. – vaken
vaLe, m. – varde, oppmura stein for å vise veg
valen, adj. – kald på hendene
vandin, adj.– kresen (om mat)
vandle, v. – lage høydottar
vanloe, v. – vanrøkte, stelle klent med (t.d. garden)
vassfis, m. – person utan fiskelukke
vegnarsjil, n. – vegkryss
verkje, n. – emne
vesole, adj. – stakkarsleg
vessfyring, m. – ein frå Vestfjorddalen
vet, m. – vinter
vetnett – 14. oktober
vetterbraute, n. – Mjølkevegen
viblute, adj. – klønete, tullute
vifòrug, adj. – reisevan
vijuspennil, m. – vidjering til å feste band i
vimpele, adj. – toskute
vimre, v. – gå i villska
vòse, f. – haug av fløtningstømmer
vrantin, adj. – tverr, vanskeleg
vreist, m. – brems (på hesteledemeiane utoverbakke)
vreit, f. – grøft til drenering
vriule, adj. – vrangt, vanskeleg
vyle, v. – bry seg (som regel i nekting t.d. e vyl ikkje – eg bryr meg ikkje)
vyljå, v. – ville
vytå, v. – vite
vøe, f. – spor etter dyr (pl. vøu)
vønin, adj. – fordringsfull
vørå, v. – vera (æ, va, vóre)
våg, f. – lang trestokk til å bikke opp t.d. store steinar
våg, m. – puss, materie frå sår
våhøft, adj. – usikkert
våmmål, m. – vadmel
vångar, m. – rund trekopp
vårknipe, f. – lite for til dyra på våren
våråstyr, n. – reserve (i uttr. på våråstyre – i bakhand
våsse, v. – gå (over elva)
ydde, v. – spire
yfse, n. – takskjegg
ylle, v. laga ulltøy (nuppute)
ymse, v. – nemne (i forbifarten)
yrve, v. – tullprate, skryte
ystil, m. – nyysta ost med fløte
ækre, f. – jorde, åker
æse, v. – gjære
æmin, adj. – med lite smak
ændete, adj. – noko enkel (om person)
ærvedrykkju, f. – samkome ved fordeling av arv
øjele, adj. – frykteleg
øksle, v. – fomere seg, fornye buskapen
ølrøyk, m. – tunn, blåaktig varmedis
ømne, n. – materiale, tilfang
ønje, v. – få ungar (om pattedyr)
ørje, v. – tale i ørska
ørmekt, f. – trøyttleik
ørvønle, adj. – vanskeleg, tungt
øsje, f. – oval ask med lokk
øtå, v. – eta (et, åt, ete)
øye (se), v. – klage
øygle, v. – kikke, sjå til sidene
øygne, v. – få auge på noko langt borte
øyle, adj. – flaut
øysle, v. – fråtse, bruke meir enn naudsynt
å, f. – elv (åe - æa - æan)
åband, n. – tverrband mellom meisane i ein kløvsal
åbryin, adj. – svartsjuk, sjalu
åder, m. – beskjed
åfløyme, v. – overdrive
ågåle, adj. – veldig (jmf. nale)
ålbòje, – m. – olboge (pl. ålbågå)
ålætin, adj. – grådig, karre til seg
åmå (på), v. – minne (på), seie i frå
ålmanvæg, m. – hovudveg i bygda
åmåfe, – prep. – ovanfor
ånås, v. – bry seg om
åpål, m. – epletre
åre, m. – grue, eldstad
årestògu, f. – hus utan pipe, med ljore
åt, n. – insekt som er plagsomme for husdyr
åv, prep. – av (i tydinga knekt - bòlten va tvers åv)
åvlåtin, adj. – utan mjølk før kalving (om kyr)